Η 15η Φεβρουαρίου είναι μια ημέρα αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση για τον παιδικό και εφηβικό καρκίνο σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόσφατα, πραγματοποιήθηκε μια σημαντική εκδήλωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τίτλο: “Launching the European Paediatric Cancer Community Manifesto: Curemore, cure better and tackle inequalities” (διοργανώθηκε από τον βουλευτή Στέλιο Κυμπουρόπουλο), όπου παρουσιάστηκε η Ευρωπαϊκή διακήρυξη που στοχεύει στη θεραπεία ενός μεγαλύτερου αριθμού παιδιατρικών καρκινοπαθών με μεγαλύτερη επιτυχία και στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των χωρών. Σε αυτή την εκδήλωση, η καθηγήτρια επιδημιολογίας και προληπτικής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, παρουσίασε την εισήγησή της εξ ονόματος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Φίλων Παιδιών με Καρκίνο – ΕΛΠΙΔΑ.
Σήμερα, με αφορμή αυτή την ημέρα ευαισθητοποίησης, θα ήθελα να αναφερθώ σε 15 σημεία προσοχής για την επιδημιολογία, τη διάγνωση και τη θεραπεία του παιδικού και εφηβικού καρκίνου που προέκυψαν από την παρουσίαση της καθηγήτριας Θεοδώρας Ψαλτοπούλου:
1. Περίπου κάθε δύο λεπτά, ένα παιδί διαγιγνώσκεται με καρκίνο. Κάθε χρόνο, περίπου 300.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο διαγιγνώσκονται με καρκίνο. Πριν από τα 20 τους, 1 στα 260 παιδιά και έφηβοι θα αντιμετωπίσουν την ασθένεια. Το πλήθος των καρκίνων παιδιών που διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη είναι περίπου 15.000, με αντίστοιχο αριθμό και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
2. Παρότι ο παιδικός καρκίνος είναι σπάνιος, θανατηφόρος σε πολλές περιπτώσεις. Περίπου το 20% των παιδικών καρκίνων οδηγεί σε θάνατο. Ωστόσο, ο κυριότερος παράγοντας θνησιμότητας στα παιδιά παραμένει το ατύχημα.
3. Η μέση ηλικία κατά τη διάγνωση του παιδικού καρκίνου είναι 10 ετών (για τα 0-19), 6 για τα παιδιά (0-14) και 17 για τους έφηβους (15-19), ενώ η μέση ηλικία των ενηλίκων καρκινοπαθών κατά τη διάγνωση είναι 65 ετών.
4. Ο παιδικός καρκίνος δεν αφορά μόνο μία νοσολογική οντότητα. Υπάρχουν περισσότερες από 12 κύριες κατηγορίες παιδικών καρκίνων και πάνω από 100 υπότυποι. Οι συχνότεροι τύποι παιδικών καρκίνων είναι οι λευχαιμίες, οι καρκίνοι του εγκεφάλου-κεντρικού νευρικού συστήματος, τα λεμφώματα non-Hodgkin και Hodgkin και οι νεφρικοί όγκοι.
5. Ο παιδικός καρκίνος διαφέρει σε αιτιολογία από τους καρκίνους των ενηλίκων. Οι παράγοντες όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η άσχημη διατροφή και η έκθεση στον ήλιο δεν είναι κύριοι παράγοντες κινδύνου για τα παιδιά. Ο καρκίνος σε αυτή την ηλικιακή ομάδα σχετίζεται περισσότερο με γενετικά λάθη κατά τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων.
6. Η 5ετής επιβίωση που αναφέρεται στον καρκίνο των ενηλίκων δεν αρκεί όταν πρόκειται για παιδιά, που έχουν όλη τη ζωή τους μπροστά τους. Μετά από δεκαετίες έρευνας, τα ποσοστά 5ετούς επιβίωσης σε ανεπτυγμένες χώρες κυμαίνονται από χαμηλά για το γλοίωμα εγκεφάλου μέχρι το 90% για την οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία.
7. Η συμπτωματολογία κατά τη διάγνωση μπορεί να διαφέρει. Ορισμένα συχνά συμπτώματα που μπορούν να εμφανιστούν κατά τη διάγνωση του παιδικού καρκίνου περιλαμβάνουν πυρετό χωρίς ορατή λοίμωξη, πονοκεφάλους, ανορεξία και απώλεια βάρους, κακουχία, σπασμούς, μελανιές, εμετούς και δυσκολίες στη βάδιση.
8. Στην Ευρώπη, υπάρχουν περίπου 500.000 επιζώντες από παιδικό καρκίνο. Περισσότερο από το 95% αυτών των επιζώντων θα αντιμετωπίσουν κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας έως την ηλικία των 45 ετών, είτε σε σχέση με τον καρκίνο είτε με τις επιπτώσεις της θεραπείας. Λόγω της εξέλιξης τους, τα παιδιά είναι ευαίσθητα σε νεφρικές βλάβες από τη θεραπεία και αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νευρομυϊκών ασθενειών. Ένα τρίτο των επιζώντων θα αντιμετωπίσει σοβαρές και χρόνιες επιπλοκές, ενώ ένα άλλο τρίτο θα αντιμετωπίσει μέτρια έως σοβαρά προβλήματα υγείας.
9. Η ψυχοκοινωνική πτυχή του καρκίνου είναι εξίσου σημαντική με τη θεραπεία της νόσου. Η παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τη διαχείριση των συμπτωμάτων της νόσου και τις αρνητικές επιπτώσεις της θεραπείας στους ασθενείς. Για τα παιδιά και τις οικογένειές τους, η αντιμετώπιση του πόνου, του άγχους και των συναισθηματικών δυσκολιών βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Οι επιζώντες παιδικού καρκίνου αναφέρουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης, άγχους, κόπωσης, πόνου και δυσκολιών ύπνου σε σύγκριση με τους συνομήλικούς τους. Οι αλλαγές στην καθημερινή ζωή των αδελφών τους μπορεί να προκαλέσουν συναισθηματικές και συμπεριφορικές διαταραχές, ενώ οι γονείς επίσης αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
10. Οικονομικές δυσκολίες αντιμετωπίζουν πολλές οικογένειες που έχουν παιδιά με καρκίνο. Περίπου μία στις τέσσερις οικογένειες σε παγκόσμιο επίπεδο χάνει μεγάλο μέρος του εισοδήματος του νοικοκυριού της λόγω της αλλαγής στην εργασιακή κατάσταση που απαιτείται για τη θεραπεία του παιδικού καρκίνου, ενώ μία στις τρεις οικογένειες αναγκάζεται να εγκαταλείψει την εργασία ή να αλλάξει επάγγελμα.
11. Η διαθεσιμότητα φαρμακευτικής αγωγής για τους παιδιατρικούς καρκινοπαθείς διαφέρει ανά χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 68 φάρμακα έχουν κριθεί απαραίτητα για την αντιμετώπιση του παιδικού καρκίνου. Σε μέσο όρο, το 76% από αυτά είναι διαθέσιμα στην ΕΕ, με τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα να εμφανίζεται στην Ιταλία, τη Γαλλία και τη Δανία, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες λιγότερα από τα μισά φάρμακα είναι συνεχώς διαθέσιμα.
12. Η συμμετοχή σε κλινικές μελέτες για τη δωρεάν παροχή νέων ερευνητικών φαρμάκων διαφέρει ανά χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, συνολικά 436 κλινικές μελέτες ήταν προσβάσιμες για παιδιά και εφήβους με καρκίνο στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια των ετών 2010-2022. Ωστόσο, το ποσοστό κλινικών μελετών ανά χώρα διαφέρει σημαντικά, από 0% μέχρι πάνω από 50% του συνόλου.
13. Οι ανισότητες στη διάγνωση και την επιβίωση των παιδιών με καρκίνο υπάρχουν ακόμα και στην Ευρώπη. Παρά το γεγονός ότι οι ανισότητες είναι λιγότερο εμφανείς στην ΕΕ σε σύγκριση με τον παγκόσμιο χώρο, υφίστανται διαφορές στην επίδραση του παιδικού καρκίνου ανά χώρα, τα ποσοστά θνησιμότητας των παιδιών από αυτή την ασθένεια και τα ποικίλα ποσοστά 5ετούς επιβίωσης. Τα ποσοστά διάγνωσης μπορεί να διαφέρουν ακόμη και εντός της ίδιας χώρας. Η 5ετής επιβίωση για παιδιά ηλικίας 0 έως 14 έτη βελτιώθηκε από 78% (2004-2008) σε 81% (2010-2014) στην Ευρώπη.
14. Μια συντονισμένη ευρωπαϊκή προσπάθεια ξεκινά το 2024 με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων και τη στενοποίηση του χάσματος στην παιδική καρκινοθεραπεία. Για να καταπολεμήσουμε τον παιδικό καρκίνο, δεν αρκούν μόνο οι ευχές. Το 2024, η ευρωπαϊκή κοινότητα θα συνεργαστεί για την υλοποίηση προγραμμάτων που θα προάγουν την έγκαιρη διάγνωση, τη χρηματοδότηση της έρευνας, τη βελτίωση της πρόσβασης σε αντικαρκινικές θεραπείες, την εκπαίδευση και την ενημέρωση για τον παιδικό καρκίνο, καθώς και την υποστήριξη των μικρών ασθενών και των οικογενειών τους για την εξασφάλιση της καλύτερης δυνατής ποιότητας ζωής για όλους.
Ο παιδικός καρκίνος παραμένει μια πρόκληση για την κοινωνία και τον τομέα της υγείας. Η διεξαγωγή έρευνας, η προώθηση της ευαισθητοποίησης και η ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων αποτελούν κύριες προτεραιότητες για την επίτευξη προόδου στον τομέα αυτόν. Ελπίζουμε ότι με την κοινή προσπάθεια και την αφιέρωση πόρων, θα μπορέσουμε να πετύχουμε ακόμα μεγαλύτερη πρόοδο στην πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του παιδικού καρκίνου.
Πηγή
