Είτε αναφερόμαστε στο παρελθόν ή στο παρόν, το θέμα της απεργίας των ηθοποιών στο Χόλιγουντ δεν μπορεί να μας περάσει απαρατήρητο. Έχουν περάσει εκατό μέρες από τότε που ξεκίνησε αυτή η εργατική κινητοποίηση και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Σωματείου Ηθοποιών και των παραγωγών στούντιο εξακολουθούν. Οι ενημερωμένοι μέσα της βιομηχανίας είναι απαισιόδοξοι για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων και προβληματίζονται για το εάν θα υπάρξει θετική έκβαση. Τα κύρια ζητήματα που διχάζουν τις δύο πλευρές είναι δύο. Πρώτον, οι αμοιβές των ηθοποιών για τη συμμετοχή τους σε ταινίες, σειρές και άλλα θεατρικά έργα που προβάλλονται μέσω των υπηρεσιών streaming, που βρίσκονται σε επίπεδα προ του 2010. Αυτό σημαίνει ότι οι ηθοποιοί πληρώνονται πολύ λιγότερο από ό,τι θα έπρεπε, ενώ οι εταιρείες streaming έχουν αυξήσει σημαντικά τα έσοδά τους τα τελευταία χρόνια. Δεύτερον, η δυνατότητα εκμετάλλευσης της εικόνας των ηθοποιών μέσω της τεχνητής νοημοσύνης.
Οι προηγούμενες συμβάσεις των ηθοποιών είχαν μια ρήτρα αποκλειστικότητας, που σήμαινε ότι οι ηθοποιοί δεν μπορούσαν να εργαστούν για άλλο στούντιο, εκτός αν το πρώτο στούντιο συμφωνούσε να τους δανείσει. Αυτή η δανεική εργασία γινόταν με ή χωρίς τη συναίνεση του ηθοποιού και το στούντιο λάμβανε αποζημίωση για αυτό. Στην πραγματικότητα, οι ηθοποιοί ήταν δεμένοι με το στούντιο και δεν είχαν τον έλεγχο της καριέρας και της εικόνας τους. Η εξέλιξη αυτή φαίνεται πως περιορίζει ακόμα περισσότερο τους εργαζόμενους ηθοποιούς. Πέρα από την μείωση των εισοδημάτων τους, προκύπτει και ένας έλεγχος της εικόνας τους από τα στούντιο με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Αν και οι εκπρόσωποι των στούντιο υποστηρίζουν ότι θα ζητούν πάντα τη συναίνεση των ηθοποιών και θα εξηγούν αναλυτικά τον τρόπο χρήσης της εικόνας τους, στην πράξη η ισχύς τους να επηρεάζουν την εικόνα τους είναι μεγάλη. Έτσι, ενάντια στην αξία και την αξιοπρέπεια των εργαζομένων, τα στούντιο θα έχουν τον πλήρη έλεγχο της εικόνας των ηθοποιών. Όλη αυτή η κατάσταση μας θυμίζει παλιότερες εποχές, όπου οι εργαζόμενοι ηθοποιοί αποτελούσαν ιδιοκτησία των στούντιο, με δυσλειτουργικά συμβόλαια και καταχρηστικούς όρους.
Ένα παράδειγμα αυτής της πρακτικής αποτελεί η λεγόμενη “Χρυσή Εποχή” του Χόλιγουντ, που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και λήγει με διάφορες εκδοχές από τους ιστορικούς του σινεμά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι συμβάσεις μεταξύ των ηθοποιών και των στούντιο ήταν συνήθως επταετούς διάρκειας, με έξι μήνες δοκιμής. Αν οι ταινίες στις οποίες συμμετείχαν οι ηθοποιοί δεν έφερναν τα αναμενόμενα έσοδα στις αίθουσες, τα στούντιο μπορούσαν να τους απολύσουν χωρίς αποζημίωση. Αυτή η ρήτρα αποκλειστικότητας περιόριζε την ελευθερία εργασίας των ηθοποιών, καθώς δεν μπορούσαν να αναζητήσουν καλύτερες δυνατότητες αλλού και να εκμεταλλευτούν τη δημοφιλία και την επιτυχία τους για το οικονομικό τους όφελος. Σπάνιες εξαιρέσεις επιτρέπονταν, αλλά η αυτοδιάθεση των ηθοποιών ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Τα στούντιο μπορούσαν να επιλέγουν τους ρόλους που θα αναλάμβαναν οι ηθοποιοί, αλλά και να καθορίζουν την κοινωνική τους ζωή, οργανώνοντας κοινωνικές εκδηλώσεις στις οποίες οι ηθοποιοί ήταν υποχρεωμένοι να συμμετέχουν. Σε περίπτωση που οι ηθοποιοί αρνούνταν, μπορούσαν να τους θέσουν σε διαθεσιμότητα, προσθέτοντας αυτήν την περίοδο στη διάρκεια της σύμβασής τους. Έτσι, αν υποθέσουμε ότι μια σύμβαση ήταν επταετής και ο ηθοποιός παρέμενε σε διαθεσιμότητα για δεκαοκτώ μήνες, η σύμβαση θα λήγαινε μετά από οκτώ χρόνια. Η πρακτική αυτή έληξε μόνο το 1944, χάρη στη νίκη της Όλιβια ντε Χάβιλαντ σε ένα δικαστικό διαμάχη.
Ακόμα και τότε, η απόφαση των ΗΠΑ να μην επιτρέψει τον χειραγώγησης των καλλιτεχνών δεν επηρέασε μόνο το Χόλιγουντ, αλλά και άλλους τομείς της επιχείρησης show business. Σημειώνουμε ότι η διάσημη φράση “ο πατέρας μου του έκανε μια προσφορά που δεν μπορούσε να αρνηθεί” από την ταινία The Godfather (1972) του Φράνσις Φορντ Κόπολα, αναφέρεται σε μια ένοπλη παρέμβαση του Δον Κορλεόνε για να απελευθερώσει έναν ηθοποιό-τραγουδιστή από μια συμβατική υποχρέωση που είχε υπογράψει με έναν bandleader. Πρόκειται για φανταστικό παράδειγμα, αλλά απεικονίζει το πόσο δύσκολο ήταν για κάποιον να λύσει ένα συμβόλαιο στον χώρο του θεάματος και πόσο απαιτητική ήταν η κατάσταση για τους καλλιτέχνες εκείνη την εποχή. Ο όρος “Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ” μπορεί να ακούγεται λαμπρός, αλλά αξίζει να θυμόμαστε πως ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός.
Πηγή