Το 2022 ανέδειξε μια σημαντική αύξηση στον αριθμό των αισθητικών επεμβάσεων σύμφωνα με την παγκόσμια έρευνα της Διεθνούς Εταιρείας Αισθητικής Πλαστικής Χειρουργικής (International Society of Aesthetic Plastic Surgery – ISAPS). Στην Ελλάδα, ο αριθμός αυτών των επεμβάσεων αυξήθηκε κατά 38%, υπερβαίνοντας την παγκόσμια μέση αύξηση του 11,2%. Οι λόγοι που οδηγούν ανθρώπους να αναζητήσουν αυτές τις επεμβάσεις είναι πολλαπλοί, από το χαμηλότερο κόστος έως την επίδραση των κοινωνικών μέσων. Εντούτοις, το κύριο κίνητρο παραμένει η επιθυμία για βελτίωση της εικόνας του σώματος και του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε και αισθανόμαστε για τον εαυτό μας. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση ή έχουν υποστεί πείραγμα για την εμφάνισή τους είναι πιθανότερο να αναζητήσουν αισθητικές επεμβάσεις, όπως επισημαίνει ο Viren Swami, καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin. Ωστόσο, το ερώτημα που προκύπτει είναι αν οι επεμβάσεις αυτές έχουν θετικές επιδράσεις στην ψυχική υγεία. Ο Δρ Swami επισημαίνει ότι η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι σαφής και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ορισμένους εκ των οποίων δεν μπορούμε να ελέγξουμε.
Η Αποδοχή της Εικόνας του Σώματος
Η αυτοεκτίμηση και η εικόνα του σώματος έχουν απασχολήσει πολλές μελέτες, οι οποίες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι αισθητικές επεμβάσεις μπορούν να έχουν θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, μια μελέτη πάνω στο αντίκτυπο του botulinum toxin (botox) στην ποιότητα ζωής και την αυτοεκτίμηση έδειξε ότι οι συμμετέχοντες αναφέρθηκαν ως πιο ελκυστικοί, λιγότερο ανασφαλείς για τον εαυτό τους και πιο ικανοποιημένοι με την εικόνα τους για τρεις μήνες μετά την επέμβαση. Παρόμοια αποτελέσματα έχουν καταγραφεί και στην αισθητική χειρουργική, όπως μια μελέτη πάνω σε γυναίκες που υποβλήθηκαν σε αύξηση στήθους και ανέφεραν μεγαλύτερη ικανοποίηση από την εμφάνισή τους έως και τέσσερα χρόνια μετά την επέμβαση, ή μια άλλη μελέτη πάνω σε άτομα που υποβλήθηκαν σε αισθητική ρινοπλαστική και ανέφεραν αύξηση ικανοποίησης για τη συνολική εμφάνιση του προσώπου τους. Ωστόσο, η επίδραση της αισθητικής χειρουργικής σε άλλα ψυχολογικά αποτελέσματα είναι λιγότερο ξεκάθαρη, σημειώνει ο Δρ Swami. Πολλές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αισθητική πλαστική χειρουργική μπορεί να βελτιώσει την αυτοεκτίμηση μόνο για τον σύντομο χρονικό διάστημα ή ακόμα και όχι καθόλου. Επιπλέον, κάποιες έρευνες έχουν εστιάσει στη σχέση ανάμεσα στις πλαστικές επεμβάσεις και την κατάθλιψη. Σύμφωνα με τον Δρ Swami, τα ευρήματα δεν είναι σαφή, αλλά δείχνουν ότι οι αισθητικές επεμβάσεις ενέχουν κινδύνους για την επιδείνωση των ήδη υπαρχόντων προβλημάτων ψυχικής υγείας, κάτι που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που καταφεύγουν σε αισθητικές επεμβάσεις έχουν πιο υψηλά ποσοστά ιστορικού ψυχικής υγείας σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Για παράδειγμα, μια μελέτη σε άτομα που υποβλήθηκαν σε ρινοπλαστική έδειξε ότι λίγοι είδαν βελτίωση στα συμπτώματα της κατάθλιψης, με την πλειοψηφία να μην αντιλαμβάνεται αλλαγή, ενώ μια άλλη μελέτη σε νορβηγούς εφήβους παρατήρησε ότι τα συμπτώματα κατάθλιψης και οι διατροφικές διαταραχές επιδεινώθηκαν μετά την αισθητική επέμβαση σε σύγκριση με τους που δεν άλλαξαν αισθητικά το σώμα τους. Άτομα με ελάχιστα ή και καθόλου συμπτώματα κατάθλιψης δεν ανέφεραν βελτίωση της ψυχικής τους διάθεσης μετά την αισθητική χειρουργική επέμβαση, σύμφωνα με τον καθηγητή.
Οι Τρεις Παράγοντες που Καθορίζουν την Εμπειρία μετά την Επέμβαση
Η εμπειρία μετά την αισθητική επέμβαση διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Συγκεκριμένα, ο Δρ Swami αναφέρει τρεις καθοριστικούς παράγοντες:
1. Οι προσδοκίες: Οι προσδοκίες πριν από μια επέμβαση είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την εμπειρία του ατόμου. Εάν κάποιος αναμένει ότι η επέμβαση θα έχει τελείως θετική επίδραση στην εικόνα του σώματος και την ψυχική του διάθεση, η απογοήτευση μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα.
2. Η αυτοεκτίμηση: Ο βαθμός αυτοεκτίμησης πριν από την επέμβαση επηρεάζει την αντίδραση του ατόμου μετά από αυτή. Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο πιθανό να συνεχίσουν να αισθάνονται ανασφάλεια ακόμα και μετά την επέμβαση, ενώ άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να μην αντιληφθούν καμία αλλαγή στην ψυχική τους διάθεση.
3. Οι εξωτερικοί παράγοντες: Οι εξωτερικοί παράγοντες, όπως η υποστήριξη από το περιβάλλον, οι κοινωνικές προσδοκίες και ο τρόπος που αντιδρούν οι άλλοι μπορούν να επηρεάσουν την αντίληψη του ατόμου για το αποτέλεσμα της επέμβασης.
Η επιλογή για αισθητική επέμβαση πρέπει να γίνεται με προσοχή και θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι πιθανοί κίνδυνοι στην ψυχική υγεία. Οι αισθητικές επεμβάσεις μπορούν να έχουν θετικές επιδράσεις στην εικόνα του σώματος και την αυτοεκτίμηση, αλλά οι ανεπιθύμητες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να συζητώνται με τον ασκούντα την επέμβαση πριν από την απόφαση για αυτή.
Πηγή