Κάθε γωνιά της ζωής του Κωνσταντίνου Καβάφη «εκφράζεται» στην οικία του διάσημου ποιητή στην Αλεξάνδρεια, η οποία έχει αναπαλαιωθεί. Το διαμέρισμα του Κωνσταντίνου Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, στο οποίο έζησε τα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του, δεν είναι μεγάλο: ένα γραφείο, οκτώ μικρά δωμάτια και το μπαλκόνι στο οποίο ονειρευόταν το μέλλον και αναπολούσε το παρελθόν. Αυτή η σεμνή και μαγευτική οικία Καβάφη, που βρίσκεται στην πρώην οδό Lepsius στο ιστορικό κέντρο της Αλεξάνδρειας, έχει αποκατασταθεί από το Ίδρυμα Ωνάση σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και εγκαινιάστηκε χθες (11 Μαΐου) από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη. Τα δωμάτια, οι τοίχοι, τα αντικείμενα που φιλοξενεί, αλλά και η ατμόσφαιρα που τα περιβάλλει, αναπνέουν το άρωμα μιας άλλης εποχής και καθιστούν τον επισκέπτη συνεργό της παγκόσμιας ποιητικής μνήμης του Καβάφη.
Αυτή η κατοικία είναι σαν να είναι ένα «έπιπλο από πολύτιμη έβενο», μέσα στο οποίο διατηρούνται «τα ενδύματα της ζωής του». Αποτελεί ένα ζωντανό συνοδευτικό στοιχείο των ποιημάτων του Καβάφη και του παρελθόντος της αγαπημένης του πόλης. Μετά την αποκατάστασή της από το Ίδρυμα Ωνάση, έχει γίνει πόλος έλξης για επισκέπτες, αλλά και χώρος συνάντησης και δημιουργίας για σύγχρονους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο.
Κάθε δωμάτιο στην οικία έχει έναν ξεχωριστό θεματικό τίτλο και συνδέεται οργανικά με ένα ποίημα του Καβάφη, ενώ περιλαμβάνει σημαντικά αντικείμενα, ακριβείς αντιγραφές εγγράφων και έργα από τη ζωή και το έργο του ποιητή, καθώς και σύγχρονα έργα τέχνης. Όλα αυτά επιλέχθηκαν με τη βοήθεια ακαδημαϊκών συμβούλων για την ανανεωμένη οικία, όπως αποκάλυψε η Μαριάννα Χριστοφή, εκπρόσωπος του Αρχείου Καβάφη, κατά τη λεπτομερή ξενάγηση που παρείχε στους ελληνικούς δημοσιογράφους. Αναρριχώμενοι την μαρμάρινη σκάλα από την είσοδο του κτιρίου, συναντάμε πρώτα το δωμάτιο με τον τίτλο «Ο παγκόσμιος ποιητής», το οποίο περιέχει μεταφράσεις του έργου του Καβάφη από όλο τον κόσμο, με χρονολογική σειρά ανά γλώσσα από τη δεκαετία του 1950 μέχρι σήμερα. Περιμετρικά στους τοίχους αναγράφεται μια φράση στα αγγλικά του W.H.Auden, η οποία υπογραμμίζει το ξεχωριστό ύφος του ποιητή από την Αλεξάνδρεια: «Τι είναι αυτό που επιβιώνει από τη μετάφραση και συγκινεί στα ποιήματα του Καβάφη; Κάτι που θα μπορούσαμε, με ελάχιστη ακρίβεια, να αποκαλέσουμε φωνή, προσωπική φωνή. Έχω διαβάσει μεταφράσεις των ποιημάτων του από διάφορα χέρια, αλλά καθεμία από αυτές έχει κάτι που καθιστά το ποίημα αμέσως αναγνωρίσιμο ως έργο του Καβάφη. Κανένας άλλος δεν θα μπορούσε να το έχει γράψει».
Ακολουθεί το δωμάτιο με τον τίτλο «Πάντα η Αλεξάνδρεια είναι», το οποίο παρουσιάζει με χάρτες και χρονολόγια τη σχέση του ποιητή με την πόλη της Αλεξάνδρειας, την απόλυτη έδρα του καβαφικού έργου και βίου, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται η ζωή και η εργογραφία του, οι οποίες συχνά επηρεάζονται από την ιστορία της Αιγύπτου. Το δωμάτιο καταλήγει σε ένα μπαλκόνι με θέα στην ζωηρή και πολυπληθή Αλεξάνδρεια, με 11 εκατομμύρια κατοίκους. Το μικρό μπαλκόνι περιμένει ανανεωμένο τους επισκέπτες να σταθούν στο σημείο όπου είχε συνηθίσει να βρίσκεται και να θαυμάζει ό,τι έβλεπε τότε: το ελληνικό νοσοκομείο αριστερά, τον Άγιο Σάββα μπροστά του, δημιουργώντας μια ζωντανή σύνδεση με το παρελθόν
Τα δωμάτια που «μιλούν» για τη ζωή του
Στα δωμάτια που αναφέρονται στη «Γενεαλογία και προσωπική ζωή» του ποιητή, περιλαμβάνονται ημερολόγια, επιστολές, σημειώματα, αλλά και τεκμήρια που σχετίζονται με την οικογενειακή γενεαλογία του, ενώ στο δωμάτιο «Το σαλόνι, μια αναπαραγωγή» παρουσιάζονται αντίγραφα των αρχικών έπιπλων στο σαλόνι, όπως ήταν όταν ο ποιητής ζούσε εκεί και φιλοξενούσε φίλους και ανθρώπους του πνεύματος. Παρά τη διαδεδομένη άποψη ότι ήταν μοναχικός, ο Καβάφης ήταν πολύ οργανωμένος κοινωνικά, αγαπούσε επίσης το ποτό και τον τζόγο. Αυτό αποδεικνύουν διάφορα τεκμήρια, όπως το αυτοσχέδιο σημειωματάριο του ποιητή με τον τίτλο «Τζόγος», το οποίο περιλαμβάνει χειρόγραφες σημειώσεις που καταγράφουν τα κέρδη και τις απώλειες σε τυχερά παιχνίδια για την περίοδο Ιανουάριος 1887 – Απρίλιος 1893. Στο δωμάτιο με τον τίτλο «Ο Καβάφης σήμερα», ο ποιητής συνομιλεί με σύγχρονους καλλιτέχνες, εικαστικούς, μουσικούς και σκηνοθέτες, καθώς εκεί φιλοξενούνται έργα τέχνης και όλα τα βίντεο-έργα από τη σειρά «Visual Cavafy», οι οποίες ανατέθηκαν από το Ίδρυμα Ωνάση στο πλαίσιο του φεστιβάλ Archive of Desire που πραγματοποιήθηκε πέρυσι στη Νέα Υόρκη. Ανάμεσα σε αυτούς, συμπεριλαμβάνονται έργα από καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Κυριακίδης και η Farida El Gazzar, καθώς και βίντεο-έργα που έχουν δημιουργηθεί από σκηνοθέτες συμπεριλαμβανομένων των Εύης Καλογηροπούλου, Ελένης Παρκ και Χρήστου Σαρρή, σε συνεργασία με κρατούμενους σε φυλακές στην Ελλάδα, καθώς και από ερμηνευτές όπως η Laurie Anderson, ο Taylor Mac και η Julianne Moore. Στο δωμάτιο «Καβαφικοί Διάλογοι», συναντούμε την αλληλογραφία του Κ. Π. Καβάφη με συγγραφείς της εποχής, καθώς και εκδόσεις εφημερίδων για το έργο του. Στο κεντρικό τραπέζι, υπάρχουν οκτώ έργα τέχνης από Έλληνες και ξένους συγγραφείς και καλλιτέχνες, τα οποία αναδεικνύουν τη λήψη και τη συνεχή επίδραση του καβαφικού έργου, όπως αυτό εκφράζεται σε έργα άλλων. Τα δύο τελευταία δωμάτια αφιερώνονται στο «αρχείο Καβάφη» και στην «οικία Καβάφη», με εκδόσεις ποιημάτων και σχετική βιβλιογραφία από τη συλλογή του αρχείου Καβάφη, καθώς και την ιστορία της ίδιας της οικίας, με στιγμιότυπα από την πορεία του διαμερίσματος στον χρόνο. Η αναπαλαιωμένη κατοικία του Κ. Π. Καβάφη είναι ένας ακόμη σταθμός στον περίπατο του Ιδρύματος Ωνάση, το οποίο τιμά τον Αλεξανδρινό ποιητή.
Πηγή
