Οι σταθμοί των εξαιρετικών λογοτεχνικών έργων δεν πρέπει ποτέ να περνούν απαρατήρητοι. Στον κόσμο της λογοτεχνίας, το ραδιόφωνο έχει συχνά τον ρόλο του να προβάλει και να αναδείξει νέα τραγούδια. Η τεχνική που χρησιμοποιείται συχνά είναι να τοποθετείται ένα νέο και αγνοώμενο τραγούδι μετά από ένα μικρότερης σημασίας και λιγότερο γνωστό τραγούδι. Αυτή η μεθοδολογία ισχύει και για το βιβλίο του Paul Lynch, «Το τραγούδι του προφήτη», το οποίο λάμπει με τον δικό του τρόπο. Παρόλο που πρέπει να ομολογήσω πως πριν από αυτό, διάβασα ένα μέτριο έως κακό βιβλίο με δικτατορικό καθεστώς ως θέμα, δεν είναι αυτός ο μόνος λόγος που το βιβλίο του Lynch ξεχωρίζει τόσο πολύ. Αναγνωρίζω την αξία του και τον δικαιότατο λόγο πίσω από την κατάκτηση του βραβείου Booker το 2023.
Ο Paul Lynch και το πρωτοεμφανιζόμενο βιβλίο του, «Το τραγούδι του προφήτη», έχουν τη δύναμη να μεταφέρουν τον αναγνώστη πίσω στο χρόνο. Από τις πρόσφατες κυκλοφορίες, μόλις διάβασα το «Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά» του Max Porter το 2018, το οποίο με συγκίνησε ιδιαίτερα. Μετά από έξι χρόνια, πρέπει να ομολογήσω πως κανένα άλλο βιβλίο δεν με έπληξε με τέτοιο τρόπο. Και ακόμα δεν έχω τελειώσει την ανάγνωσή του. Η αναλογία είναι εκεί. Ο Lynch μιλά για μια δυστοπική Ιρλανδία υπό ένα δικτατορικό καθεστώς, αλλά η απώλεια είναι ένα από τα κυριότερα θέματα του βιβλίου. Και μπορεί να μην είναι η απώλεια ή η δικτατορία το κύριο θέμα, αλλά η ανθρώπινη κατάσταση στην πληρότητά της. Η ανθρώπινη κατάσταση κάτω από την πίεση της απώλειας.
Ο Porter τονίζει: «Τα αγόρια δεν ήξεραν πού είχαν βάλει τα σκουφιά τους, δεν κατάφερναν να περάσουν τα γάντια τους μέσα από τα μανίκια των άνορακ… Εγώ ήμουν εντελώς άχρηστος. Δεν τους έβαλα να φορέσουν τις γαλότσες τους, με αποτέλεσμα τα πόδια τους να ξεπαγιάσουν πριν ακόμα κατηφορίσουμε». Ενώ ο Lynch αναφέρει: «…Ο Μαρκ δεν βρίσκει πάλι το παπούτσι του και η Μόλι αρνείται να φορέσει παλτό και ο Λάρι ρωτάει αν έχουν τις σάκες τους, και (εκείνη) καταλαβαίνει πώς κρύβεται η ευτυχία μέσα στη μικρή αναμπουμπούλα της πραγματικότητας, πώς τρυπώνει και χώνεται στα καθημερινά πέρα δώθε, λες κι ευτυχία είναι κάτι που δεν πρέπει να το βλέπεις, λες κι είναι μια νότα που δεν την ακούς παρά όταν ηχεί από το παρελθόν». Ο πατέρας των αγοριών στον Porter έχει χάσει τη μητέρα τους, η οποία έχει πεθάνει οριστικά. Και ο Λιτς εξιστορεί: «Η Άιλις έχει χάσει τον πατέρα των παιδιών της – που πιθανότατα βρίσκεται κάπου φυλακισμένος – και προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με τα τέσσερα παιδιά της, τον πατέρα της που πάσχει από άνοια, την αμφισβητούμενη δουλειά της και τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής που επιδεινώνονται ώρα με ώρα. Ο Porter με παρηγορεί μέσω του πατέρα των αγοριών του: «Εάν το Κοράκι του έμαθε κάτι, αυτό ήταν ίσως η διαρκής εξισορρόπηση. Ελλείψει άλλων λέξεων: η πίστη. Ένα ουρλιαχτό συγγνώμης που είναι ένα ναι που είναι ένα ευχαριστώ και λέει προχώρα». Έτσι, χωρίς στίξη. Και ο Lynch προσθέτει: «Τα δέντρα ξυπνάνε σιγά σιγά από τον ύπνο του χειμώνα. Σε λίγο θα μπουμπουκιάσουν στο φως της άνοιξης, αυτή η σκέψη, η δύναμη ενός δέντρου, πώς αντέχει το δέντρο τη σκοτεινή εποχή, τι βλέπει όταν ανοίγει ξανά τα μάτια του». Είναι η ανθρώπινη κατάσταση. Ένα μεγάλο κοράκι σε ένα περιβάλλον, μια συνεχής βροχή στο άλλο. Ή μάλλον, μια δυστοπία. Δύο κόσμοι που βυθίζονται συνεχώς. Έχοντας ολοκληρώσει την ανάγνωση του Porter, γνωρίζω ότι στο τέλος όλα μπορούν να ξεπεραστούν. Όσον αφορά το έργο του Lynch, είμαι ακόμα στη μέση: «Κι η ξαφνική λύπη καθώς ανεβαίνει τη σκάλα, βλέποντας πως ο χρόνος δεν είναι οριζόντιο επίπεδο, όχι, είναι κάθετη κατρακύλα, πτώση κατακόρυφη στην άβυσσο». Εάν έχεις στο νου σου μια δυστοπία, ένα δικτατορικό καθεστώς των όπλων ή ακόμα και μια δικτατορία της σιωπής, τότε το «Το τραγούδι του προφήτη» είναι το βιβλίο που πρέπει να ξεκινήσεις άμεσα. Θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τον κόσμο γύρω σου, αλλά πιο σημαντικό, θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τον κόσμο μέσα σου.
ΥΓ1: Αν ψάχνεις για ένα παρόμοιο δυστοπικό αριστούργημα στα ελληνικά, μπορείς να ανακαλύψεις το «Εφεύρεση της σκιάς» του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη (εκδόσεις Καστανιώτης).
ΥΓ2: Το «Το τραγούδι του προφήτη» του Paul Lynch είναι διαθέσιμο από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση του Άγγελου Αγγελίδη και της Μαρίας Αγγελίδου. Επίσης, το «Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά» έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση της Ιωάννας Αβραμίδου.
Πηγή
