Κάθε μέρα αντικρίζουμε το έγκλημα και τις συγκρούσεις μεταξύ εφήβων συμμοριών στα δελτία ειδήσεων. Αυτές οι αναμετρήσεις πολλές φορές έχουν ως αποτέλεσμα να υποστούν οι ανήλικοι την βία και την αδικία. Όμως, το πρόβλημα δεν έγκειται μόνο στο οργανωμένο έγκλημα που εκμεταλλεύεται τους νέους για τα οικονομικά του συμφέροντα, αλλά και στις καταστροφικές συγκρούσεις ανάμεσα σε μαθητές που ανήκουν σε ομάδες οπαδών, χωρίς σοβαρό λόγο ή ηθική βάση. Οι κατηγορίες της αντιπολίτευσης προς την κυβέρνηση για την έλλειψη δράσης και η αμύνα της κυβέρνησης πως δεν μπορεί να διαθέσει έναν αστυνομικό για κάθε μαθητή παραμένουν σταθερές. Οι ψυχολόγοι που καλούνται σε τηλεοπτικά πάνελ τονίζουν ότι το πρόβλημα των βιαιοπραγιών έχει βαθιές ρίζες και πρέπει να αναζητηθούν στις ελλείψεις και τη μη κατανόηση που αντιμετωπίζουν οι νέοι από τις οικογένειες τους, καθώς και στην έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης στους εκπαιδευτικούς χώρους. Όλα αυτά είναι αναμφισβήτητα σωστά, αλλά αυτό που δεν αναφέρεται είναι το πνεύμα της αβεβαιότητας και της εξάντλησης που πλήττει τη ζωή των νέων. Δεν αναφερόμαστε στις πολιτικές αντιπαραθέσεις για την έλλειψη προοπτικών απασχόλησης ή για την έλλειψη καταλληλότητας στην αγορά εργασίας, αλλά στο κενό που επικρατεί στη σύγχρονη κοινωνία, όπου η βία λειτουργεί σαν αντικατάσταση των συναισθημάτων, και αυτό δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από την πολιτική εξουσία. Θα έπρεπε να αναρωτηθούμε: ποιο είναι το κοινωνικό πνεύμα που διέπει την κοινωνία μας και επηρεάζει τις συνειδήσεις και τη συμπεριφορά των νέων. Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε αυτό το μεγάλο ζήτημα σε ένα μικρό, θα λέγαμε ότι αυτό το πνεύμα είναι της απόλυτης μηδενιστικότητας. Αυτό σημαίνει την πλήρη εγκατάλειψη και απαξίωση όχι μόνο των υψηλών ιδεωδών που έδιναν νόημα στη ζωή σε ένα κοινωνικό σύνολο, αλλά και κάθε επιστημονικής αλήθειας. Θρησκευτικές και πολιτικές ιδέες έχουν παραμεριστεί από την παραδοσιακή ιδεολογική θέση τους, με αποτέλεσμα οι νέες γενιές να υιοθετούν ένα πνεύμα μηδενισμού αντί για ένα πνεύμα σχετικισμού. Ο σχετικισμός είναι φυσικά η εξέλιξη μιας κοινωνίας, όπου η αλήθεια των παραδοσιακών βεβαιοτήτων έχει αρχίσει να διακυβεύεται ήδη από τη δεκαετία του 1970 με τις επιστημονικές ανακαλύψεις τους, όπως αυτές των Ζακ Μονό και Φρανσουά Ζακόμπ, οι οποίοι απέδειξαν επιστημονικά ότι η ζωή και η εξέλιξη είναι ένα ζήτημα τύχης και αναγκαιότητας. Αυτή η ανακάλυψη οδήγησε σε αμφισβήτηση κάθε βεβαιότητας και κάθε ελπίδας ότι ο νους μπορεί να επηρεάσει την πορεία των πραγμάτων και να δημιουργήσει ένα καλύτερο μέλλον. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν πρόβλεψαν ότι ο σχετικισμός θα συνοδευθεί από ηθικό σκεπτικισμό, ενώ θα αυξηθούν οι κοινωνικές πιέσεις όπως η μη ορθολογική βιομηχανική εξέλιξη, η αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, η υπερπληθυσμός, καθώς και οι επαναστατικές αλλαγές που η τεχνολογία πληροφοριών εισάγει στη γνώση και στην καθημερινότητα. Ο σχετικισμός, σε αντίθεση με τον σκεπτικισμό, δεν αρνείται τον απόλυτο πραγματικότητας, αλλά τον αντιμετωπίζει ως κάτι σχετικό. Για παράδειγμα, οι νόμοι της φυσικής του Νεύτωνα ισχύουν εντός συγκεκριμένου φυσικού πλαισίου. Όμως, η προσήλωση στον σχετικισμό μπορεί να οδηγήσει κάποιον να απορρίψει κάθε είδους επιστημονική γνώση και ηθική. Ο σκεπτικισμός σημαίνει την άρνηση της επιστημονικής γνώσης, της αλήθειας, όχι μόνο στις φυσικές επιστήμες αλλά και στις κοινωνικές επιστήμες, δηλαδή κάθε είδους ηθική και νομική θεσμοθέτηση. Έτσι, αρνούνται κάθε κοινωνική ρύθμιση εντός συγκεκριμένου κοινωνικού περιβάλλοντος, θεωρώντας ότι όλα είναι θέμα ερμηνείας και κυρίως ερμηνείας κοινωνικής εξουσίας. Αφού δεν υπάρχουν γεγονότα που να μπορούν να κριθούν με ηθική, δεδομένου ότι η ίδια η ηθική διαμορφώνεται από τις κοινωνικές εξουσίες, ο μηδενισμός έχει γίνει μαζικό φαινόμενο και επικρατεί ειδικότερα στη ναζιστική μορφή του. Πολλές νεανικές ομάδες σήμερα, που συχνά περνούν απαρατήρητες, συνδέονται με την άκρα δεξιά ή αριστερά λόγω του μηδενισμού. Εφόσον ο μηδενισμός έχει γίνει μαζικό φαινόμενο, κυρίως σε ναζιστική εκδοχή, τότε η αντιμετώπισή του απαιτεί μηχανισμούς που προωθούν την Παιδεία. Η αντι-μηδενιστική παιδεία στη σύγχρονη Ελλάδα δεν πρέπει να επικεντρώνεται μόνο στις μεγάλες μεταφυσικές βεβαιότητες, αλλά πρέπει να ξεπερνά το παρόν και την απόλυτη ψηφιακή εποχή. Παρά τις δυσκολίες που προκαλεί το εκπαιδευτικό σύστημα και οι σημερινές πολιτικές δομές, η Παιδεία έχει τη δυνατότητα να αναδειχθεί ως κοινωνικό κίνημα για την ενδυνάμωση του πάθους της δημιουργίας και της ηθικής ευθύνης, με σκοπό να γίνει το ανθρώπινο υποκείμενο πιο ικανό να ζήσει ένα ζωή αξιόπιστη και να συμβάλει θετικά στην κοινωνία.
Πηγή
Share:
