Αγαπητοί αναγνώστες, σας παρουσιάζουμε έναμε νέα λόγια και έναν δικό μας τίτλο, που αφορά τα χελιδόνια, αυτούς τους γενναίους ταξιδιώτες, τους εργατικούς γονείς και τους αγγελιαφόρους της άνοιξης. Πολλοί από εμάς θυμόμαστε τα παιδικά μας χρόνια, όπου φτιάχναμε κολάζ-αμυγδαλιές με ποπ κορν στο σχολείο. Μεγαλώνοντας στην Ελλάδα, δεν γνωρίζουμε απλά για τα χελιδόνια, αλλά ακούμε συνέχεια αινίγματα και παροιμίες για αυτά και διαβάζουμε κείμενα για αυτά στα αναγνωστικά μας. Τα χελιδόνια είναι αναμφισβήτητα ένα από τα σύμβολα της Άνοιξης στη χώρα μας. Κάθε χρόνο, ταξιδεύουν από την Αφρική στη Μεσόγειο κατά τον Φεβρουάριο και το Μάρτιο, φέρνοντας την άνοιξη και κηρύσσοντας το τέλος του χειμώνα.
Ας ανακαλύψουμε μαζί μερικές από τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες που δεν γνωρίζαμε για αυτά τα εργατικά πουλιά. Ποια είναι η μέγιστη διάρκεια ζωής τους; Το μέγιστο καταγεγραμμένο χρόνο ζωής ενός χελιδονιού είναι 8 χρόνια, αλλά ο μέσος όρος ζωής τους είναι περίπου 2 χρόνια, αναλόγως με τους παράγοντες που επηρεάζουν την επιβίωσή τους, όπως η τροφή και η ικανότητα μετανάστευσης.
Πού μπορούμε να δούμε χελιδόνια; Τα χελιδόνια πετούν σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική. Ταξιδεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα και συνήθως αποχωρούν από την Ευρώπη για να ξεχειμωνιάσουν στις χώρες νότια της Σαχάρας, όπου μπορούν να βρουν τροφή πιο εύκολα εκείνους τους μήνες. Το ταξίδι τους από την Αφρική στη χώρα μας ανέρχεται σε περίπου 10.000 χιλιόμετρα, ενώ συνολικά κάθε χρόνο διανύουν περίπου 20.000 χιλιόμετρα.
Ποιους κινδύνους αντιμετωπίζουν στο ταξίδι τους; Κατά τη διάρκεια του μακρινού ταξιδιού τους πάνω από τη θάλασσα, τα χελιδόνια αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους. Κινδυνεύουν να πνιγούν αν δεν βρουν κοντά τους στεριά για να ξεκουραστούν, αλλά επίσης αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο αρπαχτικών πουλιών και δυσμενών καιρικών συνθηκών. Πολλές φορές, όταν φτάνουν στον προορισμό τους, αντιμετωπίζουν έναν περιβάλλοντα χώρο που έχει καταστραφεί ή είναι γεμάτος ρύπους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να φωλιάσουν εκεί.
Τι τρώνε τα χελιδόνια; Τα χελιδόνια τρέφονται κατά 99% με έντομα, όπως κουνούπια και μύγες, τα οποία πιάνουν ενώ πετούν. Οι γονείς ετοιμάζουν σβόλους από περισσότερα από 50 έντομα για να ταΐσουν τα μικρά τους. Έτσι, τα χελιδόνια βοηθούν σημαντικά να μειωθεί ο πληθυσμός των εντόμων.
Πόσα είδη χελιδονιών υπάρχουν; Έχουν καταγραφεί περισσότερα από 80 είδη χελιδονιών σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας, συναντάμε 5 είδη, με το πιο συνηθισμένο να είναι το Σταβλοχελίδονο (Barn swallow, Hirundo rustica). Κάθε είδος χελιδονιού διαφέρει ως προς τα χαρακτηριστικά του, όπως το σχήμα, το χρώμα, ο τρόπος με τον οποίο χτίζουν τις φωλιές τους και το μέρος όπου τα συναντάμε.
Πώς χτίζουν τις φωλιές τους; Οι φωλιές των χελιδονιών είναι πλίθινες και στρωμένες εσωτερικά με ένα στρώμα από πούπουλα. Και το αρσενικό και το θηλυκό συμμετέχουν στο χτίσιμο της φωλιάς, μεταφέροντας λάσπη από κοντινότερη περιοχή. Η κατασκευή της φωλιάς απαιτεί πολλή εργασία και περίπου 700-1500 σβόλους, και ολοκληρώνεται σε 8-18 ημέρες. Μια φωλιά μπορεί να κρατήσει και να χρησιμοποιηθεί για πολλά χρόνια, ως καταφύγιο για πολλές γενιές χελιδονιών.
Για να βοηθήσουμε τα χελιδόνια, μπορούμε να τοποθετήσουμε ταΐστρες και ποτίστρες, να προσέχουμε και να μην ρυπαίνουμε τους ανοιχτούς χώρους που επισκεπτόμαστε, να οργανώνουμε εθελοντικές δράσεις καθαρισμού των πάρκων, να φτιάχνουμε φωλιές και να ενημερώνουμε τους φίλους και την οικογένειά μας για τα προβλήματα αυτά και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.
Τέλος, ας αναφερθούμε στο έθιμο των “χελιδονισμάτων”. Από αρχαία εποχή μέχρι σήμερα, αυτό το έθιμο λαμβάνει χώρα την πρώτη Μαρτίου, είναι μια παράδοση που εξακολουθεί να υπάρχει. Τα παιδιά περπατούν στους δρόμους με ξύλινη αναπαράσταση χελιδονιού στα χέρια τους, τραγουδώντας για την άφιξη της άνοιξης και την επιστροφή των χελιδονιών. Αν θέλετε να γιορτάσετε την άφιξη των χελιδονιών με έναν πιο σύγχρονο τρόπο, μπορείτε να λάβετε μέρος στον 17ο Αττικό Αγώνα Παρατήρησης Πουλιών της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, που θα πραγματοποιηθεί στις 12-13 Απριλίου 2024.
Άρθρο: “Τα χελιδόνια: Γενναίοι ταξιδιώτες, εργατικοί γονείς, αγγελιαφόροι της άνοιξης”
